31η Οκτωβρίου «Παγκόσμια Ημέρα Αποταμίευσης»

31η Οκτωβρίου «Παγκόσμια Ημέρα Αποταμίευσης»

 

 

Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης





 

Στο πρώτο Συνέδριο των Τραπεζιτών το 1924 στο
Μιλάνο, οι αντιπρόσωποι 940 τραπεζών από 29 χώρες,
καθιέρωσαν την 31η Οκτωβρίου σαν Παγκόσμια Ημέρα
Αποταμίευσης (World Savings Day), θέτοντας τις
βάσεις για τη σημερινή κυριαρχία τους στην οικονομία.



 

 

 

                                            

 

  Τι είναι το χρήμα;

Το χρήμα είναι οποιοδήποτε αντικείμενο ή εγγραφή χρησιμοποιείται από μια κοινωνία ως μέσο ανταλλαγής και μονάδα υπολογισμού (εμπορικής αξίας ή αγοραστικής δύναμης). Ετσι ξεκίνησε το χρήμα. Σαν μονάδα υπολογισμού για να διευκολύνει τις συναλλαγές των εμπορευμάτων και όχι για να παράγει το.......

ίδιο εμπορευματικές αξίες. Ακόμα κι αν δεχτούμε πως το αποταμιευμένο χρήμα, το κεφάλαιο, δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από αποταμιευμένη, δηλαδή νεκρή εργασία, δεν είναι δυνατόν να παράξει επιπλέον πλούτο απ’ αυτόν που εκφράζει. Ο τόκος για τον Αριστοτέλη, ήταν όχι μόνο παράλογος αλλά και επικίνδυνος. «Δεν μπορεί», έγραφε στα Ηθικά Νικομάχεια «να υπάρξει συναλλαγή δίχως ισότητα, ούτε ισότητα δίχως συμμετρία» (ούτ’ ισότης μη ούσης συμμετρίας). Στα δε «πολιτικά» (Βιβλ.1 1259^α), έγραφε «Ο τόκος είναι μισητός διότι το χρήμα εφευρέθηκε με σκοπό να διευκολύνει τις συναλλαγές. Αυτός ο τρόπος να κερδίζεις χρήμα από το χρήμα είναι ενάντια στη φύση». Εβλεπε ήδη από τότε, πως ο τόκος θα δημιουργήσει στρεβλώσεις στην ποσοτική σχέση χρήματος και εμπορευμάτων. Σήμερα, έγινε το ίδιο το χρήμα το κατ’ εξοχήν εμπόρευμα, για να φτάσουμε, όχι σε απλές, αλλά σε παρανοϊκές στρεβλώσεις, όπως π.χ. σε μια παγκόσμια φούσκα, γιατί τα κράτη έθνη, που υποτίθεται πως εκδίδουν το χρήμα, δανείζουν τις τράπεζες με επιτόκιο 0,25%-1% κι αυτές με τη σειρά τους επαναδανείζουν τα κράτη με επιτόκια 3%-8% και εμάς τους ιδιώτες με πολλαπλάσια επιτόκια, υπερχρεώνοντάς μας.

Πως αυγατίζει το χρήμα και μάλιστα χρυσά αυγά;

Σήμερα, ο ορισμός, του τι είναι χρήμα σε μια οικονομία είναι πολύ συγκεκριμένος: Χρήμα είναι το σύνολο των κερμάτων, τραπεζογραμματίων (χαρτονομισμάτων) και καταθέσεων^.

Συγκεκριμένος και απλός είναι και ο τρόπος αυγατίσματος του χρήματος.

«ο τρόπος με τον οποίο σήμερα οι τράπεζες παράγουν χρήμα, είναι τόσο απλός, που ούτε ένας έξυπνος άνθρωπος δεν μπορεί να το αντιληφθεί, έγραφε πριν μερικές δεκαετίες ο John Kenneth Galbraith. Ο πρώην πρόεδρος του NASDAQ Bernard Madoff, είναι μεταξύ εκείνων των λίγων και επιτήδειων που το γνώριζαν άριστα. Σήμερα είναι στη φυλακή γιατί έφαγε λεφτά εκείνων που δεν έπρεπε(πλουσίων επωνύμων και ισραηλινών ιδρυμάτων). Αν έτρωγε περισσότερα από πολύ περισσότερους απλούς πολίτες, τώρα θα ήταν ελεύθερος και θα εισέπραττε και έξτρα μπόνους. Ο χρηματιστής που τώρα έγινε απατεώνας, δίνει μαθήματα αυγατίσματος των χρημάτων.

Η εικόνα που έχουν οι πολλοί, πως δηλαδή τα κρατικά νομισματοκοπεία «κόβουν το χρήμα», είναι εν μέρει αληθές. Το μεγαλύτερο μέρος του χρήματος, που κυκλοφορεί στην αγορά, δεν προέρχεται πλέον από τα κρατικά νομισματοκοπεία, αλλά παράγεται από τις τράπεζες. Δεν προέρχεται, όπως νομίζουν πολλοί από τα ίδια κεφάλαια των τραπεζών, ούτε καν από τις αποταμιεύσεις των καταθετών. Οι τράπεζες παράγουν χρήμα με έναν μαγικό τρόπο, από την υπόσχεση-δέσμευση των δανειοληπτών ότι θα επιστρέψουν το χρήμα που δανείστηκαν με τόκο, θέτοντας ως ενέχυρο το σπίτι, το αυτοκίνητο ή άλλα ακίνητα και αξίες.

Το «ιστορία με τον Χρυσοχόο» μας δείχνει με απλό και ανάγλυφο τρόπο πως λειτουργεί το τραπεζικό σύστημα.

«Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν ένας χρυσοχόος, ο οποίος για να προστατέψει το χρυσό του, είχε ένα θησαυροφυλάκιο. Όταν μαθεύτηκε αυτό ήρθαν πολλοί που είχαν χρήματα και χρυσό και του ζήτησαν έναντι ενός αντιτίμου να τους φυλάξει το χρυσό και τα χρήματα. Πέρασαν μέρες, βδομάδες και χρόνια και ο έξυπνος χρυσοχόος διαπίστωσε ότι οι καταθέτες ερχόταν σπάνια να πάρουν τα χρήματά τους και ποτέ δεν ερχόταν όλοι μαζί, αφού πολλοί χρησιμοποιούσαν τις αποδείξεις που τους έδινε σαν επιταγές στην αγορά, σαν να ήταν χρήμα. Αυτού του είδους το χάρτινο χρήμα ήταν για τους περισσότερους πιο πρακτικό απ’ το να κουβαλάνε μαζί τους χρυσό ή κέρματα. Πέρναγαν τα χρόνια και ο χρυσοχόος είδε ότι μπορεί να κάνει και άλλες «δουλειές». Αρχισε να δανείζει με τόκο, όχι όμως σε χρυσό ή σε αυθεντικό χρήμα αλλά σε «επιταγές». Όταν άρχισαν να έρχονται ολοένα και περισσότεροι να δανειστούν, άρχισε να δανείζει από τις καταθέσεις των άλλων, αφού έβλεπε πως λίγοι ήταν εκείνοι που ζητούσαν τις καταθέσεις τους. Αρχισε να εκδίδει ολοένα και περισσότερες επιταγές που καλυπτόταν από τις καταθέσεις των καταθετών του σε χρυσό και χρήμα. Οσο επιστρεφόταν τα δάνεια με τους τόκους, οι καταθέτες του δεν καταλάβαιναν τίποτα. Τα κέρδη του ήταν τέτοια που ο χρυσοχόος έγινε τραπεζίτης. Αρχισε να προσφέρει και στους καταθέτες του ένα μέρος από τα κέρδη του σαν τόκο.

Ετσι περίπου γεννήθηκε το τραπεζικό σύστημα και έτσι παρέμεινε για πολύ-πολύ καιρό, ώσπου ο έξυπνος χρυσοχόος που έγινε τραπεζίτης, έγινε τόσο άπληστος που άρχισε να δανείζει περισσότερα από τις καταθέσεις και από αυτά που είχε ο ίδιος, αφού κανείς άλλος εκτός από τον ίδιο δε γνώριζε την αξία του χρυσού και των χρημάτων που φυλασσόταν στο θησαυροφυλάκιό του. Με τον τρόπο αυτό απέκτησε τεράστιο πλούτο από τόκους χρυσού και χρήματος που δεν υπήρχαν. Επειδή όμως η απληστία, και ειδικά εκείνων που δίχως κόπο κερδίζουν χρήμα, δεν έχει όρια, ο τραπεζίτης μας έπαθε κάποια στιγμή αυτό που έχουν πάθει σήμερα πολλοί τραπεζίτες, ξένοι και Ελληνες. Κέρδισαν τεράστια ποσά πουλώντας αέρα, δάνεισαν περισσότερα από εκείνα που είχαν για να κερδίσουν ακόμη περισσότερα και τώρα δεν είναι σε θέση ούτε να δώσουν πίσω μέρος των καταθέσεων, στην περίπτωση που οι καταθέτες μάθουν τι έχει συμβεί και τρέξουν όλοι ζητώντας τις καταθέσεις τους.

Στο παρελθόν, το παραγόμενο χρήμα ήταν περιορισμένο και εκδιδόταν βάσει υπολογισμού της αξίας των παραγόμενων αγαθών. Σήμερα, όπου όχι μόνο τα κράτη αλλά και οι τράπεζες παράγουν χρήμα και μάλιστα με προϊόντα, που όπως αποδείχτηκε, ούτε οι ίδιοι οι τραπεζίτες γνωρίζουν επακριβώς πως συμπεριφέρονται σε περιόδους κρίσεων, το ερώτημα, είναι, «πόσο χρήμα κυκλοφορεί στον κόσμο» και κανείς δεν είναι σε θέση να απαντήσει. Μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν. Σήμερα, παράγεται πλέον χρήμα με τη μορφή χρεών. Τα μεγαλύτερα αποθέματα των τραπεζών αποτελούνται από χρέη τρίτων που οι τράπεζες εμφανίζουν σαν περιουσιακό τους στοιχείο, όπως τις καταθέσεις. Με λίγα λόγια, κι ας ακούγεται αστείο, οι τράπεζες δημιουργούν τόσο χρήμα όσο δανείζουν και κατά κανόνα δανείζουν χρήμα που δεν έχουν.
Ετσι αναρωτιέται ο καθένας από εμάς, πως είναι δυνατόν με τόσο πλούτο γύρω μας, με τόσες καινοτομίες και με την παραγωγικότητα να έχει εκτιναχθεί τις τελευταίες δεκαετίες στα ύψη, κράτη και ιδιώτες παγκοσμίως να είναι υπερχρεωμένοι και που στο διάολο βρέθηκε τόσο χρήμα, αρκετές φορές περισσότερο από τον όγκο των παραγόμενων αγαθών και υπηρεσιών;

Οσο κι αν φαίνεται παράδοξο, είναι μια πραγματικότητα του αγοραίου-καπιταλιστικού συστήματος. «Το σύγχρονο τραπεζικό σύστημα δημιουργεί χρήμα απ’ τον αέρα. Η διαδικασία είναι ίσως η πιο ταχυδακτυλουργική επινόηση που εφευρέθηκε ποτέ. Το τραπεζικό σύστημα επινοήθηκε μέσα στην ανομία και γεννήθηκε μέσα στην αμαρτία. Οι τραπεζίτες κατέχουν τον κόσμο. Πάρτε τον πίσω αλλά δώστε τους τη δυνατότητα να παράξουν χρήμα και με μια μονοκονδυλιά θα κερδίσουν τόσο χρήμα ώστε να τον επαναγοράσουν πάλι. Αφαιρέστε τους τη δυνατότητα να παράξουν χρήμα και όλες οι περιουσίες τους, όπως και η δική μου, θα εξαφανιστούν. Ετσι θα ήταν ο κόσμος καλύτερος και πιο χαρούμενος. Αλλά εάν επιθυμείτε να είστε σκλάβοι των τραπεζών και να πληρώνετε ακόμη και το τίμημα για τη σκλαβιά σας, αφήστε τους τραπεζίτες να παράγουν χρήμα και να ελέγχουν τα δάνεια». Τα παραπάνω δεν είναι λόγια κάποιου αριστερού αλλά του Sir Josiah Stamp, Προέδρου της Bank of England 1928-41. Όταν τα είπε αυτά σε μια στιγμή ειλικρίνειας, ήταν ο δεύτερος πλουσιότερος άνθρωπος της Αγγλίας.

Πριν απ’ αυτόν, ο πρόεδρος των ΗΠΑ James A. Garfield (1831-1881), λίγο πριν δολοφονηθεί, είχε πει:

«Εκείνος ο οποίος ελέγχει την ποσότητα του χρήματος στη χώρα μας είναι και ο απόλυτος άρχοντας πάνω στο συνολικό εμπόριό μας και στη βιομηχανία μας. Αμέσως γίνεται κατανοητό ότι το όλο σύστημα είναι χειραγωγήσιμο από λίγους ανθρώπους και δεν χρειάζεται να εξηγήσουμε σε κάποιον από πού προέρχονται οι περιοδικοί κύκλοι του πληθωρισμού και της ύφεσης». James A. Garfield

«Απ΄τη στιγμή που μπορώ να ελέγχω το χρήμα ενός κράτους, μου είναι αδιάφορο ποιος φτιάχνει τους νόμους», έλεγε ο M. A. Rothschild και όπως δείχνει η πίεση που ασκούν σήμερα οι τράπεζες πάνω σε κυβερνήσεις και σε λαούς, επαληθεύτηκε. Ο L. Thurow, πρώην πρύτανης στο ΜΙΤ της Μασαχουσέτης και σύμβουλος του προέδρου Κλίντον, στο βιβλίο του «Πυραμίδα του Πλούτου» (Εκδόσεις Λιβάνη Αθήνα. 2000), έγραφε πριν μια δεκαετία περίπου:«Ο μεγάλος πλούτος επιτρέπει σε κάποιον να προσλαμβάνει, να απολύει, να προάγει και να υποβιβάζει άλλα ανθρώπινα όντα…..Εκείνοι, που έχουν μεγάλο πλούτο μπορούν να ελέγχουν το φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον γύρω τους. Εκείνοι, που δεν έχουν πλούτο είναι υποχρεωμένοι να προσαρμόζονται στο περιβάλλον τους.

Τόσο απλά είναι τα πράγματα και γίνονται απλούστερα, όσο τα τραπεζικά προϊόντα γίνονται ολοένα και πιο σύνθετα και περίπλοκα, ακατανόητα για τον απλό πολίτη, ώστε, στη συντριπτική τους πλειονότητα, να πιστέψουν οι απλοί άνθρωποι, ότι αποταμιεύοντας και επενδύοντας στο χρηματιστήριο μπορούν να γίνουν κι εκείνοι, αν όχι δισεκατομμυριούχοι, τουλάχιστον εκατομμυριούχοι.